Wokisme Emma Curvers

 

COLUMNEMMA CURVERS

Wie wokisten tot maatschappelijk gevaar verklaart, geeft vooral desinteresse in discussie aan

27 januari 2023

Laat ik eerst toegeven: ook ik sla aan op vrijwel alles waarin het woord ‘woke’ voorkomt. Alleen al deze week las ik dat ‘woke’ ervoor heeft gezorgd dat een Utrechts restaurant de ganzenlever van de kaart haalde, ik zag dat M&M’s hun woke snoep door antiwoke Amerikanen on-woke had gemaakt en toen toch weer woke, en dat woke had geëist dat een nummer van Aretha Franklin werd gecanceld wegens transfobisch – de Natural Woman had Natural Person moeten zijn. Bent u al boos? Prima, lees verder.

Woke zou ook hebben toegeslagen op de Universiteit van Amsterdam, waar vorige week docent Laurens Buijs zich opwierp als klokkenluider: hij stelde in studentenblad Folia dat ‘woke cultuur de academische vrijheid bedreigt’. Buijs zegt dat hij kritiek krijgt op zijn onderzoek naar homofobie in de islam en moeite heeft met het krijgen van financiering. Hij voelt zich steeds vaker ‘een slecht persoon’. Dat er iets schuurt tussen studenten en docenten op universiteiten is geen nieuws, maar het blijft interessant: hebben onderwijs en wetenschap te lijden onder een verbeten strijd tegen ongelijkheid?

Het debat kwam er niet, want Buijs ontkent dat er een wetenschappelijke basis is voor het bestaan van ‘non-binaire mensen’. Dat mag uiteraard, maar hij noemt het verschijnsel ook een ‘hype’ en ‘dwaalspoor’ dat de ‘samenleving sloopt’. Iedereen woest, de UvA deed afstand van zijn uitspraken en één student riep zelfs op tot Buijs’ ontslag. Presto: het bewijs voor de woketerreur en verstikkende cancelcultuur was geleverd. Buijs troostte zich online in de armen van rechtse politici, journalisten en andere wokehaters, riep woke nog maar eens uit tot ‘levensgevaarlijk’ en vroeg zich algauw af ‘welke belangen’ erachter zaten.

Nu wil ik als de UvA-commissie klaar is best nog weten of de academische vrijheid in het geding is, maar ik ben eigenlijk al hondsvermoeid door bovenstaand ritueel. Het gesprek over Buijs’ geval is complex, en wordt juist klemgezet door de lens woke/niet-woke. Waar wordt verkondigd dat woke een levensgevaarlijke dreiging is, dient het debat zelf doorgaans als bewijs voor de stelling. Het is inmiddels een functie van het woord ‘woke’. Dat is afkomstig uit zwart anti-racistisch activisme, en was een paar jaar terug nog een term waarmee je jezelf trots tot strijder tegen sociale ongelijkheid kon uitroepen. Conservatieven die dat bloedirritant vonden, kaapten ‘woke’ om activisten belachelijk te maken, en plakken het inmiddels op alles dat links en progressief ruikt, van elektrische auto’s tot erwtenburgers. Zo roept er uiteraard niemand op tot het cancelen van A Natural Woman: de oproep was afkomstig van een woke-parodie-account, maar goed, da’s een detail.

Woke is een stok geworden om links mee te slaan, net als politieke correctheid in de jaren negentig – alleen bestonden er toen geen sociale media, waar de infrastructuur gemaakt is voor escalatie. Woke is een ideaal alarmwoord; met de tegenstelling woke/antiwoke spreek je in potentie honderd procent van de bevolking aan. Maar wie wokisten tot maatschappelijk gevaar verklaart, geeft vooral desinteresse in discussie aan. Als iemand roept dat woke een levensgevaar is, zie ik voor me dat diegene midden in mijn kantoor een handkar vol mest omkeert: we hebben er niks aan, maar we staan wel de troep weer op te ruimen.

Intussen drukt woke/antiwoke een vage Amerikaanse neptegenstelling door die hier niet past en niemand helpt. Wat weinig is belicht, toen begin januari onderzoek naar polarisatie van het CBS verscheen: polarisatie wordt in Nederland vooral gevoeld – op veel onderwerpen is juist meer overeenstemming dan mensen denken. Triest en hoopgevend tegelijk. Mijn voornemen is dus om mezelf buiten het binaire woke/non-woke te plaatsen, in de categorie: zij die met rust gelaten willen worden.