wandelroute

 dit is een wandelroute

dit is de wandelroute voor WS

Wim de Bie

 Babette Wagenvoort 

Lokien

dramatische ironie

 Dramatische ironie: als de lezer meer weet dan het personage.

En daar kan ontroering van komen.

Ze droomt en verbeeldt zich dat haar man haar omarmt, maar wij weten - heel even een aarzeling - dat dat niet zo is. Die aarzeling is belangrijk. Daarmee krijgen we een voorsprong op de vrouw. Die zorgt voor de ontroering, je bent ontroerd omdat je meer weet, omdat je kunt neer kijken, in maria-betekenis, meelij kunt hebben, je kunt ze omarmen, geestelijk dan, je weet meer dan de personnages, en dat ontroert. 

Ontroering in teksten

Ontroering in teksten. Draag uw kind de trap op en sluit af met een hekje. 

Waarom ontroert dat? 

 Of, zoals het korte verhaal van Hemmingway. emotional landscape - niet de verwikkelingen, maar ontroering in de context 

 There are three types of emotion in writing: 

 Emotion experienced by you, the writer

Emotion experienced by the character 

 And an emotional response from the reader 

 ‘emotion memory’ 

 Hoe doe je dat? 

 Observation from life 

 Emotion memory 

 The body

 The whole message

 Emotional leakage 

 Idioms Imagery 

 Form Emotion encyclopaedias 

 The objective correlative

You don’t have to be writing concrete poetry or avant-garde fiction to use form to convey emotion. This simply means invoking an emotional reaction in your reader – usually to illustrate how a character is feeling – using the shape of the writing. You could create a fast pace and short clipped sentences to show anger, and give us poignancy and sadness using a slow pace and long sentences, for example.  

At the beginning of Jośe Saramago’s novel Blindness the dialogue isn’t punctuated, creating a sense of confusion after a character goes blind. Saramago replicates what it would be like to suddenly go blind – to hear voices but not know who is talking – so that the reader’s confusion matches the character’s. 

The objective correlative, or what we called the OC where I used to teach, was made famous by T.S. Eliot. In fact, Eliot said the objective correlative was the only way to communicate an emotion to a reader, which is why I’ve left it till last. There’s no need to read up on literary the theory unless you want to; as readers and viewers we’re used to seeing this technique in action, especially in films.  

It’s where a writer uses a thing – an object or a place or event (even the weather) – to invoke an emotional response in the reader, and therefore, in a story, to demonstrate how a character feels, without mentioning the emotion. Earlier I said that using a ray of sunlight to suggest hope is a bit of a cliché. It’s also an example of the OC. Watch a few Hollywood blockbusters and see if you can spot some more over-used examples of the objective correlative! They are often weather or nature-related. 

Embedding small details and actions between the lines of speech can be described as ‘adding emotional beats’ to your dialogue. That is, moments of pause where you show us your character’s feelings and what they’re experiencing, even when it’s only a raised eyebrow.  

At a structural level, emotional beats are the moments when a character has an emotional response to an event, and it motivates them to take action. Emotional beats are, therefore, like the character taking a breath before continuing to solve the dilemma set up at the beginning of the story.  

You’ll want a character to be doing something active during the emotional response. Being overcome by grief or realising they’re in love while working on the checkout at a supermarket or arranging flowers in a hospital, for example, works better than the same thing happening when they are lying in bed or watching TV.  

Alscuus cornelusse

Reedsy

Dit is een schrijfblog, met tips en tricks, en waarschijnlijk commercieel, maar het slimme is: je moet steeds kwisvragen beantwoorden, en dan krijg je per email antwoord (niet gedaan)

Robot leert zebravinken zingen

zebravinken krijgen zangles https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2023/02/robotvogel-geeft-jonge-zebravinken-zangles

Japke D. over Wokisme

 

Ik ben al dat woke-isme spuugzat! Ik cancel mijn column.

Japke-d. Bouma hoort steeds vaker mensen zeggen dat ze ‘spuugzat zijn van het woke-isme’. Ze is daardoor zó gaan twijfelen, dat ze besloten heeft haar column te cancelen.

27 februari 2023

Leestijd 3 minuten

Illustratie Tomas Schats 

Deze week zou ik een column schrijven over de dingen op datingprofielen van vrouwen waar mannen op afknappen, maar ik heb besloten dat niet te doen. Omdat het kwetsend is voor vrouwen én mannen. Roald Dahl-gate heeft me de ogen geopend.

Vorige week werd bekend dat de uitgever van de Britse schrijver een fiks aantal passages in zijn kinderboeken herschreven heeft om deze voor tere kinderzieltjes minder kwetsend en verontrustend te maken. Sensitivity readers – een soort ‘dementors’ uit het werk van J.K. Rowling maar dan écht – waren met een stofkam door Dahls boeken gegaan en hebben alles wat maar enigszins rook naar seksisme, racisme of fat shaming geschrapt of witgewassen, pardon ‘gewassen’.

‘Dikke heksen’ werden ‘enorm grote feeksen’. ‘Vrouwen en mannen’ werden ‘mensen’ en ‘bleek’ en ‘zwart’ werden hier en daar geschrapt, want te huidskleurspecifiek.

Ook de kenmerkende horror in Dahls boeken werd gecensureerd. Personages die „in de gehaktmolen” belandden of waarin een duim „in de tuit van een pot kokend water werd gestoken tot hij gestoomd was”, zijn helemaal verwijderd, zo las ik in m’n eigen krant. Te grof en gruwelijk voor de nieuwe generatie, vindt de uitgever, die in handen is van betaalzender Netflix.

Toen ik het hoorde was ik in eerste instantie woedend. Het gore lef van deze deugneuzen om het werk van een dode schrijver te verkrachten. Laat ze hun eigen politiek correcte boeken schrijven. Literatuur is heilig, daar blijf je altijd van af. Als je de boeken kwetsend vindt koop je ze niet. Het is een beetje als het homohuwelijk: als je ertegen bent moet je niet met een homo trouwen.

Mijn woede werd nog verder aangewakkerd door briesende reacties van lezers die me schreven dat ze ‘spuugzat werden van al dat woke-isme de laatste tijd’ en of ik dat sojamelk drinkende leger eens flink de oren wilde wassen. Ik sleep mijn messen.

Maar hoe langer ik erover nadacht, hoe meer ik dacht: die sensitivity readers hebben gewoon gelijk. De literatuur ís ook heel onoverzichtelijk, vaak kwetsend en verwarrend. En je leest er ook heel vaak dingen waar je het helemaal niet mee eens bent! En dan ga je erover nadenken, en moet je soms je mening bijstellen – super-irritant!

Bovendien, mensen die ‘tegen alles wat woke is’ zijn – alsof dat zo’n lekker clubje is. Ze hebben zelden humor. ‘Woke-isme’ is ook zo’n armoedig woord. Als je bent tegen ‘alles dat woke is’, ben je dan vóór racisme en seksisme? Als ík aan de slag mocht als sensitivity reader wist ik het wel.

Karl Marx bijvoorbeeld. Prima gast hoor, verder – goeie baard ook. Maar al dat gehamer op arbeid, dat kan echt niet meer. Hoezo schrijft hij niks over passief inkomen, geen enkel hoofdstuk over digital nomads en quiet quitting – het recht van werknemers om hun laptop om 17.00 uur dicht te klappen in plaats van stelselmatig over te werken?

Of die andere bijbel, De Bijbel – met die dude die wordt onthoofd, vrouwonvriendelijkheid alom en nota bene de hoofdpersoon die aan een kruis wordt genageld! Ook in kinderbijbels – duh.

The Beatles – dat was me een stelletje notoire seksisten hoor - I wanna hold your hand – en als zij dat niet wil?! Doe Maar met hun gegeil op zeventienjarigen. Satisfaction van the Stones – zo kwetsend voor mensen met erectieproblemen.

Maar ook de filmwereld! Lijkt me heerlijk om daar eens wat recht te zetten. De Dikke en de Dunne bijvoorbeeld. Daar zie ik liever twee gezonde havermelk-millennials, en wat minder agressie naar elkaar graag. Pulp Fiction – moet dat nou, met die biljartbal – niet erg chill. The Sound of Music: een stelletje tatta’s op een naziberg. Waar we naartoe willen is dat iedereen een film kan kijken zonder onaangenaam verrast te worden.

Verder mag Dikkie Dik met pensioen – anders wordt het ‘enorm grote Dik’ en dan kunnen we net zo goed Marc Overmars weer naar Nederland halen. En mogen de moeders van Jip en Janneke eindelijk een baan krijgen in plaats van altijd maar te huismoederen. M’n vingers jeuken.

De geschiedenis! Hallo! Politiek incorrect! Ik heb m’n rode pen er al bij gepakt. Al die bijnamen van koningen en keizers. Willem de Zwijger – dat was gewoon een introvert, heel flauw om daarmee te spotten. Of Blauwbaard – heel kwalijk om iemand op kleur te duiden. En Iwan de Verschrikkelijke, die man zal toch niet alleen maar verschrikkelijk zijn geweest.

De detailhandel kan er ook wat van hè. Zo vind ik bouwmarkten kwetsend voor mensen die geen huis hebben om te verbouwen. ‘Mager gehakt’ – dan voel ik mij als magere vrouw gereduceerd tot mijn gewicht. Light bier, alsof de duisternis niet mag bestaan.

En dan die krant van mij. Ja collega’s, nu zijn jullie aan de beurt. Steeds maar weer die stukken over de oorlog. In your face. Waarom noemen we dat geen ‘speciale militaire operatie’ of iets dergelijks. Of over de Toeslagenaffaire, de aardbeving in Turkije – daar ga je maar slecht van slapen.

Maar mijn eigen column is natuurlijk helemaal het toppunt. Altijd maar weer dat gejengel dat seksisme moet worden aangepakt, altijd maar weer die arme scrum masters blamen, politici shamen om hun wollige vaagtaal – dat is toch kwetsend voor al die mensen die hun best doen?

Daarom heb ik een besluit genomen – ik stop ermee. Ik cancel mijn column. Ik nodig hierbij iedereen uit mijn boeken te herschrijven tot niemand er meer aanstoot aan neemt. Ik wil niet dat iemand zich nog onveilig voelt. Ik betreur het als ik lezers gekwetst heb.

Want het állerergste in ons tijdsgewricht is toch wel de ironie. Waardoor je nooit precies weet wat iemand bedoelt. Waarop je nooit iemand kan afrekenen. Waardoor je als lezer zélf moet nadenken. Waardoor alles onduidelijk wordt, zoals het hele leven een grote ongrijpbare massa onverwachtheden, boosaardigheden en onzekerheden is die je zelf moet uitvogelen. Net als het werk van Roald Dahl.

Dus hierbij zet ik een punt. Ik word sensitivity reader – hét beroep van de toekomst. Netflix heeft me al een baan aangeboden. Vanaf nu wordt alles weer overzichtelijk.

Ongecompliceerde, gouden, tijden breken aan.